Τον Μάρτιο του 2024 πραγματοποιήθηκε δειγματική διδασκαλία στο μάθημα της Οδύσσειας από την εκπαιδευτικό του σχολείου Δουΐτση Μαρία στο τμήμα Α2 της Α΄Γυμνασίου. Τη διδασκαλία παρακολούθησαν η Σύμβουλος Παιδαγωγικής Ευθύνης του σχολείου κ. Μπούτσκου Λεμονιά, η Διευθύντρια του σχολείου κ. Καραγιάννη Χριστίνα και οι φιλόλογοι του σχολείου. Η διδασκαλία αφορούσε στην ενότητα 3 της α ραψωδίας της Οδύσσειας (Η θεά Αθηνά επισκέπτεται τον Τηλέμαχο στο ανάκτορο της Ιθάκης, στίχοι 109-173).
Σκεπτικό σεναρίου – Επιστημονικό περιεχόμενο
Η συγκεκριμένη ενότητα είναι σημαντική για την εξέλιξη και την πλοκή του μύθου. Κατέχει σημαντική θέση στην Τηλεμάχεια γιατί μας βοηθά να κατανοήσουμε την κατάσταση που επικρατεί στο ανάκτορο της Ιθάκης και μας προετοιμάζει για όσα θα ακολουθήσουν στη συνέχεια. Η μακρόχρονη απουσία του Οδυσσέα έχει δημιουργήσει κενό εξουσίας, γεγονός που εκμεταλλεύονται οι μνηστήρες, ο νόμιμος κληρονόμος, ο Τηλέμαχος, θεωρείται ανήλικος αλλά και η διαδοχή της βασιλείας δεν είναι εξασφαλισμένη. Ο Τηλέμαχος παρουσιάζεται θλιμμένος και απογοητευμένος με την κατάσταση που επικρατεί στο παλάτι. Αυτό όμως θα αλλάξει με την παρέμβαση της θεάς Αθηνάς, η οποία τον εμψυχώνει, τον ενθαρρύνει και τον συμβουλεύει ως πατρικός φίλος(Μέντης).Πλήθος πολιτισμικών στοιχείων παρουσιάζονται στην ενότητα και γίνεται αναφορά σε κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς ιδιαίτερα στο θεσμό της φιλοξενίας που για τους αρχαίους ήταν ιερός. Η φιλία και η φιλοξενία, η εγκάρδια υποδοχή και η πρόθυμη περιποίηση ξένων αποτελεί δείγμα κοινωνικότητας, ανθρωπιάς και πλούσιων συναισθημάτων. Επίσης αποτελεί ένδειξη υψηλού πολιτισμικού επιπέδου του ελληνικού λαού. Μέσα από την ενότητα μπορούν να καλλιεργηθούν στους μαθητές/-τριες ιδέες και αξίες όπως η αλληλεγγύη, η αλληλοβοήθεια, η προσφορά, η φιλία, η αγάπη για το συνάνθρωπο και να καταπολεμηθεί η μισαλλοδοξία και η ξενοφοβία. Κατά αυτόν τον τρόπο καλλιεργούνται στους μαθητές/-τριες διαχρονικές αξίες που είναι απαραίτητες στη σύγχρονη ζωή για την ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων όπως ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και η διαπολιτισμικότητα.
Διδακτικοί και παιδαγωγικοί στόχοι:
- να αντιληφθούν οι μαθητές την εφαρμογή του β΄μέρους του σχεδίου της θεάς Αθηνάς, την κατάσταση που επικρατεί στο παλάτι της Ιθάκης,
- να ανιχνεύσουν την εθιμοτυπία της φιλοξενίας και άλλα πολιτισμικά στοιχεία της ομηρικής εποχής,
- να σκιαγραφήσουν το ήθος των μνηστήρων και του Τηλέμαχου,
- να γνωρίσουν τον όρο περιγραφική αφήγηση,
- να κατανοήσουν τους όρους σκηνή και εικόνα
- να αποκτήσουν γνώσεις για τη δομή του ανακτόρου της μυκηναϊκής εποχής και τα σκεύη και έπιπλα που χρησιμοποιούσαν στην καθημερινότητά τους, τις κοινωνικές τάξεις της εποχής, τις θρησκευτικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων, τα όπλα που χρησιμοποιούσαν και πολιτισμικά θέματα όπως ο θεσμός της φιλοξενίας
- να διαχειρίζονται το κείμενο ως πηγή διαχρονικής ανθρωπογνωστικής μελέτης και να αναδεικνύουν παλαιότερες ιδέες και αντιλήψεις που έχουν επιβιώσει σε τομείς της σύγχρονης ζωής όπως είναι οι πολιτειακοί θεσμοί, η δομή και η οργάνωση της κοινωνίας
- να διακρίνουν στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού όπως αυτά αποτυπώνονται στο κείμενο
- να οικειοποιούνται σταδιακά γραμματισμούς που συνδέονται με το σύγχρονο πολιτισμό ελληνικό και παγκόσμιο απαραίτητους για το σημερινό πολίτη όπως η επικοινωνιακή ικανότητα, η συνεργασία, η κριτική και αφαιρετική σκέψη, η χρήση των Νέων Τεχνολογιών
- να μάθουν να εργάζονται ομαδικά και εταιρικά και να ανακοινώνουν στην ολομέλεια τα συμπεράσματά τους,
- καθώς και να αναζητούν πληροφορίες στο διαδίκτυο επιλέγοντας τα στοιχεία που είναι χρήσιμα για την εργασία τους.
Οργάνωση της διδασκαλίας –υλικοτεχνική υποδομή
Η διδασκαλία στηρίχθηκε στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο. Η εκπαιδευτικός χώρισε τους μαθητές σε 4 ομάδες των τεσσάρων ατόμων και σε κάθε ομάδα ορίστηκε κι ένας εκπρόσωπος-ομιλητής για να ανακοινώσει στην ολομέλεια της τάξης τις απαντήσεις των ερωτήσεων της εργασίας που είχε ανατεθεί στην κάθε ομάδα. Αρχικά ακούστηκε η ανάγνωση του κειμένου με ήχο και εικόνα από το You tube και τον ιστότοπο Ελληνικός Πολιτισμός(Διδάσκοντας την Ιλιάδα και την Οδύσσεια).Μοιράστηκαν φύλλα εργασίας και η κάθε ομάδα ανέλαβε την εκπόνηση μιας διαφορετικής εργασίας, ώστε να καλυφθούν όλες οι θεματικές ενότητες και οι ιδέες της συγκεκριμένης διδακτικής ενότητας. Η εκπαιδευτικός περνούσε από όλες τις ομάδες και είχε υποστηρικτικό και καθοδηγητικό ρόλο, έλυνε τυχόν απορίες και βοηθούσε τους μαθητές και τις μαθήτριες στην αποπεράτωση των εργασιών. Στη συνέχεια η κάθε ομάδα ανακοίνωσε στην ολομέλεια της τάξης τα συμπεράσματα και τα αποτελέσματα της εργασίας της. Ακολούθησε σχολιασμός των απαντήσεων. Αξιοποιήθηκε και το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Ομηρικά Έπη Α΄ και Β΄ Γυμνασίου (εφαρμογή υποστηρικτικού υλικού)καθώς και σταυρόλεξο και κουιζ από τον ιστότοπο Ελληνικός Πολιτισμός (Παίζοντας με την Οδύσσεια). Επίσης η εκπαιδευτικός πρόβαλε ppt με τα οικιακά σκεύη και τα είδη των αγγείων που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες στην καθημερινότητά τους. Στο τέλος ανατέθηκαν εργασίες για το σπίτι, τις οποίες οι μαθητές έπρεπε να εκπονήσουν ομαδοσυνεργατικά και να τις αναρτήσουν στην πλατφόρμα της ηλεκτρονικής τάξης (η φιλοξενία στην αρχαία Ελλάδα, η δομή του μυκηναϊκού ανακτόρου).
Για την εφαρμογή της διδασκαλίας χρησιμοποιήθηκε ο πίνακας, ο βιντεο προβολέας (προτζέκτορας), ένα laptop, το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου «Ομηρικά Έπη Α΄ και Β΄ γυμνασίου, σταυρόλεξο και κουίζ από τον ιστότοπο Ελληνικός Πολιτισμός (Παίζοντας με την Οδύσσεια), power point, σύνδεση με το διαδίκτυο.
